Deklaracja Niepodległości Państwa Izrael (14 maja 1948)
Zdjęcie 1 David Ben-Gurion odczytuje Deklarację Niepodległości Izraela, 14 maja 1948, Muzeum w Tel Awiwie (*własność publiczna).

Laqueur, Walter, Barry Rubin. “State of Israel Proclamation of Independence.” The Israel- Arab Reader: A Documentary History of the Middle East Conflict. 4-te wydanie. New York: Penguin Books, 1984, s. 125-128. Druk.

 Do kwietnia 1948 r. nie istniał żaden projekt deklaracji niepodległości. Korzystając, w ramach filozoficznych, z amerykańskiej Deklaracji Niepodległości oraz Konstytucji Stanów Zjednoczonych, niewielka grupa prawników i polityków połączyła w całość Deklarację Niepodległości Izraela. Szereg innych ważnych decyzji politycznych odnoszących się do żydowskiej państwowości ustalano w ostatniej chwili: lokalizacja stolicy państwa, jego ostateczne imię oraz połączenie licznych żydowskich organizacji zbrojnych pod jednym dowództwem. Operacje wojskowe, zwłaszcza w okolicy osadnictwa w Kfar Etzion na południe od Jerozolimy, odwróciły uwagę od podjęcia ostatecznej decyzji w tej kwestii. Również jednym z priorytetów Dawida Ben-Guriona, szefa Agencji Żydowskiej i przyszłego premiera Izraela, było uzyskanie w Białym Domu od prezydenta Trumana, formalnej i złożonej na piśmie akceptacji nowego państwa.  

Zdjęcie 2 oficjalny zwój Deklaracji, który nie został przygotowany w porę na odczyt Ben Guriona (własność publiczna).

W piątek, 14 maja, po krótkiej debacie Rada Narodowa, która została założona w celu rozwiązywania potrzeb politycznych społeczności żydowskiej w Palestynie, głosowała za przyjęciem ostateczniej wersji tekstu Deklaracji. Tego samego popołudnia, o godzinie 16: 00, Dawid Ben-Gurion, przewodniczący Rady Narodowej, odczytał Deklarację w Muzeum w Tel-Awiwie. W pozbawionej elektryczności Jerozolimie, niewiele osób usłyszało słowa Ben-Guriona czy dźwięk “Hatikwy”, hymnu narodowego Izraela. Tamtego poranka Ben-Gurion nie był pewien czy nastanie wojna z krajami arabskimi, [jednak] jego sekretarz otrzymał polecenie zabezpieczenia sejfu w miejskim banku tak, aby Deklaracja została tam natychmiast umieszczona ze względów bezpieczeństwa. 

Zdjęcie 3 Izraelczycy przygotowują samolot do nadchodzącej wojny o niepodległość. (CAS Fotografie)

Deklaracja była streszczeniem historii Żydów do 1948 r., a także oświadczeniem woli Izraela wobec jego mieszkańców, sąsiadów i społeczności międzynarodowej. Została podzielona na cztery części: 1) biblijne, historyczne i międzynarodowe uzasadnienie istnienia państwa żydowskiego w Ziemi Izraela; 2) oczywiste prawo narodu żydowskiego do roszczeń państwowości; 3) faktyczne oświadczenie państwowości oraz 4) oświadczenie, w jaki sposób będzie funkcjonować państwo, włączając w to prawa obywatelskie. Zgodnie z rezolucją ONZ, która zapewniła międzynarodową legitymację dla istnienia państw żydowskiego i arabskiego w Palestynie, nakładała ona wymóg ustanowienia konstytucji. Zadanie to zostało odsunięte przez Izrael na czas nieokreślony w czerwcu 1950 r.  

Zdjęcie 4 izraelscy żołnierze prowadzą przejęty od Egipcjan pojazd w czasie Wojny o Niepodległość w 1948. (własność publiczna)

Warto zwrócić uwagę na podobieństwa i różnice pomiędzy amerykańską i izraelską deklaracją niepodległości. Obie deklaracje stwierdzają niepodległość i prawa narodów do decydowania o własnym losie, wolność od nakazów legislacyjnych oraz despotycznych nadużyć. W przypadku Izraela, jednakże, zawarta została najnowsza historia, a także odzwierciedlała ona wcześniejsze tragedie narodu żydowskiego oraz potencjalną możliwość fizycznej zagłady w przyszłości. Obie deklaracje odnoszą się do samostanowienia, wolności i swobody, swoje roszczenia wywodzą w oparciu o prawa człowieka, dawały gwarancje dla jednostki, a także zapowiadały poparcie dla handlu i wzrost gospodarczy. 

Izraelska Deklaracja Niepodległości zawierała również listę historycznych praw do tej ziemi. Deklaracja odwoływała się do punktów zwrotnych w historii zwłaszcza takich wydarzeń, gdy społeczność międzynarodowa sankcjonowała prawo do istnienia państwa żydowskiego, w szczególności akceptację budowy narodowego domu wydaną przez Ligę Narodów (1922) oraz przez Organizację Narodów Zjednoczonych (1947) stworzenia państwa żydowskiego. Pomimo utarczek, jakie miały miejsce pomiędzy Amerykanami i Brytyjczykami, gdy podpisywano amerykańską Deklarację Niepodległości w 1776 r., w czasie, gdy Izrael ogłaszał swoją niepodległość, kraj był w pełni pogrążony w wojnie o przetrwanie z lokalną ludnością arabską oraz sąsiadującymi krajami arabskimi.  Pomimo trwającej wojny, Deklaracja Niepodległości Izraela zawierała oświadczenie proponujące “pokój i przyjaźń” ze swoimi sąsiadami oraz prośbę o “powrót na drogę pokoju.” Obie deklaracje odwoływały się do wyższej instancji: w Deklaracji Niepodległości Izraela nie wspomniano religii, ale zamyka ją stwierdzenie „Pokładamy wiarę w Opokę Izraela [Cur Izrael].”  Wybór tego wyrażenia był werbalnym kompromisem Ben-Guriona, który miał na celu zrównoważenie silnej presji środowisk świeckich i religijnych. Wszelkie dosadne wzmianki o religii mogły wymusić dalsze deklaracje o praktykach religijnych, co z kolei mogło pociągnąć za sobą ogromne rozdrobnienie społeczne w pierwszych kruchych latach istnienia państwa. Natomiast Amerykańska Deklaracja Niepodległości odwołuje się do “Najwyższego Sędziego, ochrony Boskości.” 

Jakie znaczenie miała Deklaracja Niepodległości Izraela? W połączeniu z atakiem wojowników arabskich na powstanie Izraela, pełniła ona rolę punktu stycznego dla Żydów w Palestynie i Diasporze. Deklaracja Niepodległości została podpisana przez przedstawicieli wszystkich istniejących partii politycznych. Wzywała Żydów Diaspory do imigracji do Izraela. W okresie późniejszym, gdy nie napisano konstytucji, wyrażenie “gwarancja wolności religii, sumienia, języka, edukacji i kultury”, stało się podstawą dla ochrony swobód obywatelskich w Izraelu. Osiem godzin po odczytaniu Deklaracji, egipskie siły powietrzne zrzuciły pierwsze bomby na przedmieścia Tel Awiwu. Wojna Izraela o niepodległość trwała do początku 1949 r. 

Ken Stein, maj 2008

Ziemia Izraela była miejscem powstania narodu żydowskiego. Tutaj ukształtowała się jego duchowa, religijna i państwowa tożsamość. Tutaj po raz pierwszy stworzył on państwo i kulturę mającą narodowe i uniwersalne znaczenie. Tutaj stworzył i przekazał całemu światu Księgę nad księgami [Biblię].

Wygnany ze swej ziemi naród żydowski pozostał jej wierny żyjąc we wszystkich krajach i nigdy nie przestawał się modlić i mieć nadzieję na to, że do niej powrócą i, że odtworzą w niej swoją narodową wolność.

Kierowani tym historycznym przywiązaniem, Żydzi w każdym pokoleniu dążyli do tego, by powrócić do swojej dawnej ojczyzny. W ostatnich dekadach zaczęli powracać masowo. Pionierzy – emigranci, spowodowali, że zakwitła pustynia, przywrócili swój język, zbudowali wsie i miasta, stworzyli kwitnącą społeczność, ze swoją gospodarką i kulturą. Zbudowali społeczność, która kocha pokój, ale wie, jak się bronić. Która przynosi innym błogosławieństwo postępu i pragnie niezależnego bytu narodowego.

W 1897 roku, z inspiracji duchowego ojca Państwa Żydowskiego – Teodora Herzla, zebrał się Pierwszy Kongres Syjonistyczny i ogłosił prawo narodu żydowskiego do narodowego odrodzenia w swojej własnej ojczyźnie.

Prawo to zostało wyrażone w Deklaracji Balfoura z dnia 2 listopada 1917 roku i potwierdzone przez mandat Ligi Narodów, który – w szczególności – usankcjonował na płaszczyźnie międzynarodowej historyczną więź między narodem żydowskim a Ziemią Izraela oraz prawo narodu żydowskiego do odbudowania swojego narodowego domu.

Nazistowski holocaust, katastrofa, która dotknęła ostatnio naród żydowski – mord milionów Żydów w Europie – pokazała dodatkowe wyraźne potwierdzenie konieczności pilnego rozwiązania problemu jego bezdomności przez odtworzenie w Ziemi Izraela Państwa Żydowskiego, które szeroko otworzy bramy ojczyzny dla każdego Żyda i umożliwi narodowi żydowskiemu uzyskanie statusu pełnoprawnego członka społeczności narodów.

Ocaleni z europejskiej katastrofy, a także Żydzi z innych stron świata nie przestali imigrować do Ziemi Izraela, nieustraszeni mimo trudności, restrykcji i niebezpieczeństw i nie przestali potwierdzać swojego prawa do godnego, wolnego i opartego na uczciwej pracy życia w swojej ojczyźnie.

Podczas drugiej wojny światowej społeczność żydowska tego kraju miała swój pełny udział w walce narodów miłujących wolność i pokój przeciw siłom nazistowskiego zła. Poprzez ofiary oraz wysiłek wojenny swoich żołnierzy zdobyła prawo do tego, aby wejść do grona narodów, które utworzyły Organizację Narodów Zjednoczonych.

27 listopada 1947 roku Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęło rezolucję wzywającą do utworzenia Państwa Żydowskiego w Palestynie i wezwało mieszkańców tej ziemi do podjęcia kroków niezbędnych z ich strony dla wprowadzenia w życie tej rezolucji. 

Uznanie przez Organizację Narodów Zjednoczonych prawa narodu żydowskiego do utworzenia swojego państwa jest nieodwołalne. Ponadto, prawo to jest naturalnym prawem narodu żydowskiego do tego, aby tak jak inne narody decydować o własnym losie we własnym suwerennym państwie.

W konsekwencji my, członkowie Rady Narodowej, przedstawiciele społeczności żydowskiej Ziemi Izraela oraz ruchu syjonistycznego, zgromadzaliśmy się tutaj w dniu zakończenia mandatu brytyjskiego w Palestynie i, na mocy naturalnego i historycznego prawa oraz na podstawie rezolucji Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych, niniejszym proklamujemy utworzenie państwa żydowskiego w Ziemi Izraela, które nazywać się będzie Państwem Izrael.

Deklarujemy, że z chwilą zakończenia mandatu, dzisiejszej nocy o północy, w przeddzień szabatu,15 maja 1948 roku, do czasu utworzenia pochodzących z wyboru stałych władz państwa, zgodnie z Konstytucją, która zostanie uchwalona przez Zgromadzenie Konstytucyjne, wybrane nie później niż w dniu 1 października 1948 roku, Rada Narodowa działa jako Tymczasowa Rada Państwa, a jej organ wykonawczy – Administracja Narodowa – stanowi Tymczasowy Rząd Państwa Żydowskiego, które nazywać się będzie “Izrael”.

Państwo Izrael będzie otwarte na imigrację żydowskiej z wygnania; będzie podejmować działania na rzecz rozwoju kraju z korzyścią dla wszystkich jego mieszkańców; będzie opierać się na wolności wszystkich obywateli, sprawiedliwości i pokoju, tak jak wyobrażali to sobie prorocy Izraela; zapewni pełną równość praw społecznych i politycznych wszystkim swoim mieszkańcom bez względu na religię, rasę i płeć; zagwarantuje wolność sumienia, wyznania, języka, kształcenia i kultury; będzie stać na straży Miejsc Świętych wszystkich religii; pozostanie wierne zasadom Karty Narodów Zjednoczonych.

Państwo Izrael jest gotowe do współdziałania z agendami i przedstawicielami Organizacji Narodów Zjednoczonych przy wprowadzaniu w życie rezolucji Zgromadzenia Ogólnego z dnia 29 listopada 1947 roku i podejmie kroki, aby doprowadzić do Unii Gospodarczej całej Ziemi Izraela.

Apelujemy do Organizacji Narodów Zjednoczonych o pomoc dla narodu żydowskiego przy umacnianiu swojego państwa i o przyjęcie państwa Izrael do społeczności narodów.

W czasie  gwałtownych ataków podejmowanych przeciwko nam od miesięcy, apelujemy do arabskich mieszkańców Państwa Izrael o zachowanie pokoju i udział w umacnianiu Państwa na zasadzie pełnego i równego obywatelstwa i należnej reprezentacji w tymczasowych i stałych instytucjach.

Wyciągamy dłoń do państw sąsiednich i ich narodów z ofertą pokoju i dobrego sąsiedztwa oraz apelujemy do nich o nawiązanie współpracy z suwerennym narodem żydowskim dla dobra ogółu. Państwo Izrael jest przygotowane do wniesienia swojego wkładu we wspólny wysiłek na rzecz rozwoju całego Bliskiego Wschodu. 

Nasz apel skierowany jest do Żydów żyjących w Diasporze o skupienie się wokół Żydów w Ziemi Izraela przy realizacji zadań związanych z imigracją i rozbudową oraz o ich poparcie w wielkiej walce o zrealizowanie odwiecznego marzenia – wybawienie Izraela.

Pokładając wiarę w Opokę Izraela, składamy nasze podpisy na niniejszej proklamacji podczas obecnego posiedzenia Tymczasowej Rady Państwa na ziemi ojczystej, w mieście Tel-Awiw, w przeddzień Szabatu, w dniu 5 ijar roku 5708 (czternastego maja 1948 roku).